1 listopada – 163 lat temu urodził się prof. Feliks Koneczny (1862-1949)Historyk i historiozof, profesor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, bibliotekarz, dziennikarz, krytyk teatralny, twórca oryginalnej teorii cywilizacji. Urodził się w Krakowie, dokąd jego ojciec przybył z Moraw. Po maturze zdanej w Gimnazjum św. Jacka, w 1883 r. rozpoczął studia historyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim pod kierunkiem St. Smolki i M. Bobrzyńskiego, uwieńczone 5 lat później doktoratem z zakresu mediewistyki. W latach 1889-1890 jako pracownik Polskiej Akademii Umiejętności prowadził badania w archiwach watykańskich.
W latach 1897-1919 pracował w Bibliotece Jagiellońskiej na stanowisku skryptora. Publikował wówczas recenzje teatralne w krakowskim miesięczniku „Przegląd Polski”, a także działał społecznie w Towarzystwie Szkoły Ludowej, Macierzy Polskiej i Uniwersytecie Ludowym jeżdżąc z odczytami po Galicji i Śląsku.Lata I wojny światowej przeżył na Morawach pracując nad redakcją zbiorowego dzieła „Polska w kulturze powszechnej” (1918). Uczestniczył w sesjach naukowych organizowanych przez KUL. Kwestie polityczne poruszał w artykułach na łamach „Myśli Narodowej”. W okresie II wojny pozostał w Krakowie, pisał nowe książki o cywilizacjach i prawach dziejowych, brał udział w naukowym życiu polskiego podziemia. Niemcy zamordowali mu dwóch synów, prawników: starszy Czesław zginął z rodziną w czasie Powstania Warszawskiego, młodszy Stanisław, uwięziony za działalność konspiracyjną, w październiku 1944 r. został ścięty w Brandenburgu. W styczniu 1945 r. władze UJ odrzuciły podanie sędziwego profesora o pracę. Przez kolejne lata żył z zasiłku i z publikacji w prasie katolickiej („Tygodnik Warszawski”, „Niedziela”).
Zmarł 10 lutego 1949 r. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (kw. SC7, rz. 10, gr.1).***Przez wiele lat dorobek naukowy Feliksa Konecznego pozostawał zapomniany. W 1962 r. z inicjatywy Jędrzeja Giertycha staraniem Towarzystwa im. Romana Dmowskiego ukazał się w Londynie angielski przekład książki „O wielości cywilizacji”, później kolejne dzieła. W kraju początek renesansu myśli Feliksa Konecznego nastąpił po 1990 r.We wczesnych pracach Koneczny zajmował się historią średniowieczną Europy Środkowej i Wschodniej, a niektóre z jego syntez miały charakter pionierski („Dzieje Ślązka”, 1897). W niepodległej Polsce poświęcił się przede wszystkim rozważaniom historiozoficznym, które złożyły się w spójną i oryginalną teorię cywilizacji.
Pierwszą obszerniejszą pracą historiozoficzną była książka „Polskie Logos a Ethos. Roztrząsanie o znaczeniu i celu Polski” (1921). Ostateczny kształt nadał swej teorii w dziele „O wielości cywilizacyj” (1935). ———————————-Cywilizację definiował jako „metodę ustroju życia zbiorowego”, która określa, w jaki sposób dane społeczności odnoszą się do pięciu kategorii bytu (tzw. quincunxu) t.j. dobra (moralności), prawdy (przyrodzonej i nadprzyrodzonej), zdrowia, dobrobytu oraz piękna. Wyróżnił ich w historii 22, z których 7 uznał za nadal żywe (arabska, bizantyńska, bramińska, chińska, łacińska, turańska i żydowska).
Słowo i honor 
Dodaj komentarz